Het ontwikkelen van een collectieve ambitie

Niet voor niets begint ons boek Onderwijs vraagt leiderschap! heel bewust met het ontwikkelen van een collectieve ambitie als eerste en belangrijkste aspect. Een organisatie zonder collectieve ambitie is als een ronddobberend schip zonder bestemming. Helaas is dit de praktijk binnen veel organisatie. En dat geldt zeker ook voor scholen. Ieder personeelslid doet zijn werk, werkt hard en levert vaak kwaliteit. Maar als we het eens omdraaien kunnen we de vraag stellen: wat voegt die hardwerkende collega nu toe aan de hogere doelen van de organisatie? Welke bijdrage lever ik als leidinggevende aan het realiseren van de belofte die we doen aan leerlingen en ouders?

Een leidinggevende die leiderschap toont, kan niet zonder collectieve ambitie. Hij ontwikkelt met zijn team een collectieve ambitie en werkt er permanent aan deze 'levend'  te houden en inspireert vanuit die collectieve ambitie, communiceert over die ambitie en gebruikt die collectieve ambitie als hitteschild. In mijn afstudeerscriptie van de master Strategisch management in de non-profitsector heb ik zowel een theoretisch onderzoek als een empirisch onderzoek uitgevoerd met medewerking van een tiental schoolleiders. 

Op veel scholen heb ik de afgelopen jaren een steentje bij mogen dragen aan het ontwikkelen van een collectieve ambitie in onderwijs- en zorginstellingen. Vaak rondom de start van een nieuwe (school)planperiode. De organisatievorm en de invulling was heel divers en afhankelijk van de mogelijkheden en wensen van de opdrachtgever. Het doel was in alle gevallen gelijk: door middel van creatieve werkvormen en de dialoog de vaak impliciet aanwezige idealen expliciteren en samen laten smelten tot een collectieve, inspirerende en richtinggevende ambitie. 

Lees de referentie van Jan Willem Nieuwenhuyzen, directeur van twee scholen in Middelburg waar in het cursusjaar 2014-2015 met alle personeelsleden gewerkt is aan een nieuw breedgedragen en richtinggevend schoolplan:

Lees de referentie van Ad Geuze, directeur van de ds. Groenewegenschool te Werkendam, waar we in 2014-2015 een tweedaagse voor alle teamleden hebben verzorgd:

'We hebben reeds een jarenlange relatie met elkaar. We mochten van jouw deskundige diensten en adviezen gebruikmaken bij de schoolplantweedaagse in november 2011 én tijdens de schoolplantweedaagse 2015. Daarnaast maakte je tweemaal als inleider een heidesessie met ons mt mee (en we zijn best een stevige club, we laten ons niet zomaar wat in de maag splitsen!), waarbij we ons oriënteerden op de huidige managemenstructuur en de wenselijke structuur. Daarnaast maakt ik je vorig jaar vele malen mee tijdens het traject met de werkgroep bestuurlijke samenwerking binnen de federatie FPO.

De wijze waarop je afspraken maakt en nakomt is uitermate zorgvuldig. Daarbij vraag je steeds diep door om de intenties van de klant te kennen, maar ook om helder te helpen maken wat de vragen exact inhouden én wat de doelen en tussendoelen zijn die bereikt moeten worden. Je deskundigheid op het terrein van managementadvies zijn overduidelijk. Daarbij opereer je rustig en beheerst, met veel verstand van zaken en weet je ook impulsen te geven die tot nadere visievorming en meningsvorming leiden, al in het voortraject!

De manier waarop je ons als mt en bestuur liet analyseren wie we zelf waren (plus en min, openheid en vertrouwen!) en wie we samen waren, gespiegeld aan de schoolontwikkeling en de toekomstige ontwikkeling was helder, eenvoudig en uitermate effectief. We gingen naar huis met een duidelijke visie, een startpunt en vooral urgentiebesef inclusief realistische toekomstbeelden. Alle vertrouwen in het vervolg van dit traject onder jouw deskundige en bezielende leiding!

De tweemaal schoolplantweedaagse was tweemaal magnifiek! Je analyseerde feilloos met ons mt wat de huidige stand van zaken was, wat de komende jaren nodig was, wat we wilden bereiken, en ook hoe we dat kunnen bereiken. Daarbij had je veel oog voor de werkvormen in de uitwerking tijdens de tweedaagsen.

Bij het inventariseren van de plussen en klussen van de verschillende externen vroeg je diep bij hen door, legde je verbanden en probeerde je koppelingen tot stand te brengen naar onze ontwikkelpunten. Vooral de wijze waarop je ons grote team (bijna 60 man/vrouw) twee dagen hard liet werken was subliem, je kreeg ze steeds vlot allemaal aan het werk (en dat is echt een prestatie!); daarbij hanteerde je zodanige werkvormen, dat iedereen over alle punten meedacht en meesprak en er na twee dagen steeds een prachtig raamwerk lag voor de schoolontwikkeling in de diepte en de breedte voor de komende schoolplanperiodes. Daarbij maak je prachtig gebruik van de cultuur van openheid en vertrouwen, die er onderling was en is. Het is niet zomaar dat jouw leiding bij de schoolplantweedaagse in 2015 voor ons hele team een must was! Je initieert, hebt oog voor de individuele mens én professional, je stimuleert, motiveert, confronteert en corrigeert. Tijdens en na het proces ga je uitermate zorgvuldig te werk, inclusief de afwerking.

Je weet mensen op de juiste wijze diep na te laten denken, je laat puntig verwoorden en je verstaat de kunst om bottom up tot gedeelde visies te komen. Daarbij werk je heel snel! Voorbeeld: de opbrengsten van de eerste (zware en complexe) schoolplandag deelde je ’s avonds al met mij en was uitgangspunt voor de tweede schoolplandag.

Overigens heb ik datzelfde gezien bij het traject van de federatieve werkgroep FPO.

Dick, het geheel is wellicht een beetje een successtory, maar ik heb eerlijk weergegeven hoe we je steeds ervaren én hoe we gezamenlijk jou waarderen. Je zult ook schaduwkanten hebben, maar wij hebben ze niet gezien. Of het moet je overvolle agenda zijn …..

Veel zegen met je gezin én met je eigen bedrijf!'